દેશભરમાં એક્ટિવ છે 709 મિલિયન UPI QR કોડ, 59 અબજના નાણાકીય ટ્રાન્ઝેક્શન થયા

ગુરુવારે જાહેર કરાયેલા એક અહેવાલ મુજબ, જુલાઈ-સપ્ટેમ્બર સમયગાળા દરમિયાન યુનિફાઇડ પેમેન્ટ્સ ઇન્ટરફેસ (UPI) વ્યવહારોનું પ્રમાણ 33.5 ટકા (વર્ષ-દર-વર્ષ) વધીને 59.33 અબજનાં નાણાકીય વ્યવહાર થયા છે, જ્યારે વ્યવહાર મૂલ્ય 21 ટકા વધીને 74.84 લાખ કરોડ થયું છે. ભારતમાં 709 મિલિયન સક્રિય UPI QR છે, જે જુલાઈ 2024 થી 21 ટકાનો વધારો છે. વર્લ્ડલાઇન ઇન્ડિયાના અહેવાલ મુજબ, કરિયાણાની દુકાનો, ફાર્મસીઓ, પરિવહન કેન્દ્રો અને ગ્રામીણ બજારોમાં QR ની વધતી જતી સ્વીકૃતિએ સમગ્ર દેશમાં ડિફોલ્ટ ચુકવણી મોડને સ્કેન-એન્ડ-પે બનાવ્યો છે.

પર્સન-ટૂ-મર્ચન્ટ (P2M) વ્યવહારો પર્સન-ટૂ-પર્સન (P2P) ને પાછળ છોડી દેવાનું ચાલુ રાખ્યું, જે રોજિંદા છૂટક ચુકવણીમાં UPIનું પ્રભુત્વ દર્શાવે છે. અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે P2M વ્યવહારો 35% વધીને 37.46 અબજ વ્યવહારો થયા છે, જ્યારે P2P વ્યવહારો 29% વધીને 21.65 અબજ વ્યવહારો થયા છે. ત્રીજા ક્વાર્ટરમાં (Q3 2025) ભારતનું વિશ્વના સૌથી ગતિશીલ રીઅલ-ટાઇમ પેમેન્ટ અર્થતંત્ર તરીકેનું સ્થાન વધુ મજબૂત બન્યું – જ્યાં દરેક સ્કેન, ટેપ અને ક્લિક ગ્રાહક અને વેપારી વર્તણૂકને બદલી રહ્યું છે.

સરેરાશ ટિકિટનું કદ ઘટીને 1,262 (1,363 થી) થયું, જે ગતિશીલતા, ખોરાક, આરોગ્યસંભાળ આવશ્યક ચીજવસ્તુઓ અને હાઇપરલોકલ વાણિજ્ય જેવા સૂક્ષ્મ વ્યવહારોના ઉપયોગને કારણે થયું. પોઈન્ટ-ઓફ-સેલ (PoS) ટર્મિનલ્સ 35% વધીને 12.12 મિલિયન (જુલાઈ 2024-જુલાઈ 2025) થયા. ભારતનો QR કોડ 6.10 મિલિયન રહ્યો, જે UPI QR ના વર્ચસ્વ તરફના પરિવર્તન વચ્ચે થોડો ઘટાડો હતો. ખાનગી બેંકોએ સ્વીકૃતિ જમાવટનું નેતૃત્વ કર્યું, જેમાં 84% બજાર હિસ્સો હતો. ક્રેડિટ કાર્ડ જારી વાર્ષિક ધોરણે 8% વધીને 113.39 મિલિયન કાર્ડ થયા, જ્યારે ડેબિટ કાર્ડ 1.02 અબજ અને પ્રીપેડ કાર્ડ 470.1 મિલિયન થયા.

રિપોર્ટમાં જણાવાયું છે કે ક્રેડિટ કાર્ડ વ્યવહારો 26% વધીને 1.45 અબજ થયા છે, જેનું ટ્રાન્ઝેક્શન મૂલ્ય 6.07 લાખ કરોડ છે. ડેબિટ કાર્ડ વ્યવહારોમાં 22% ઘટાડો થયો છે, જે ઓછા ખર્ચે ખર્ચ UPI તરફ જવાને પ્રતિબિંબિત કરે છે. મોબાઇલ અને ટેપ-આધારિત ચુકવણીઓમાં વધારો ચાલુ રહ્યો, મેટ્રો, ગતિશીલતા સેવાઓ અને ઝડપી-સેવા રિટેલમાં સંપર્ક રહિત ચુકવણીઓનો વધારો થયો.

રિપોર્ટમાં જણાવાયું છે કે, “Q4 2025 અને 2026 ની શરૂઆતમાં ઝડપી નવીનતા અને ઊંડા ઇકોસિસ્ટમ એકીકરણ તરફ નિર્દેશ કરે છે. ઇન્ટરઓપરેબલ QR ના પાયલોટ તબક્કાથી ગતિશીલતા, આરોગ્યસંભાળ, ઇંધણ સ્ટેશનો અને જાહેર ઉપયોગિતાઓમાં રોજિંદા ઉપયોગ તરફ દોરી જવાની અપેક્ષા છે – જે એકીકૃત સ્કેન-એન્ડ-પે અનુભવ પ્રદાન કરે છે.”