અરવલ્લીનાં પર્વતોમાં નવા ખાણકામને મંજૂરી નહી, સમગ્ર અરવલ્લીને સુરક્ષિત રખાશે, વિવાદ વચ્ચે કેન્દ્ર સરકારનો મોટો નિર્ણય
કેન્દ્રીય પર્યાવરણ, વન અને આબોહવા પરિવર્તન મંત્રાલયે ગેરકાયદેસર ખાણકામ અટકાવવા અને દિલ્હીથી ગુજરાત સુધી ફેલાયેલી સમગ્ર અરવલ્લી પર્વતમાળાને સુરક્ષિત રાખવા માટે મહત્વપૂર્ણ પગલાં લીધાં છે. કેન્દ્ર સરકારે રાજ્ય સરકારોને અરવલ્લી પર્વતમાળામાં કોઈપણ નવા ખાણકામ લીઝ આપવા પર સંપૂર્ણ પ્રતિબંધ લાદવા માટે નિર્દેશો જારી કર્યા છે.
આ પ્રતિબંધ સમગ્ર અરવલ્લી પ્રદેશમાં સમાન રીતે લાગુ પડે છે અને પર્વતમાળાની અખંડિતતા જાળવવાનો હેતુ ધરાવે છે. આ નિર્દેશોનો ઉદ્દેશ્ય અરવલ્લી પર્વતમાળાને ગુજરાતથી રાષ્ટ્રીય રાજધાની ક્ષેત્ર સુધી ફેલાયેલી સતત ભૂસ્તરશાસ્ત્રીય સાંકળ તરીકે સુરક્ષિત કરવાનો અને બધી અનિયંત્રિત ખાણકામ પ્રવૃત્તિઓને રોકવાનો છે.
વધુમાં, કેન્દ્રીય પર્યાવરણ, વન અને આબોહવા પરિવર્તન મંત્રાલયે ભારતીય વન સંશોધન અને શિક્ષણ પરિષદને અરવલ્લી પ્રદેશમાં વધારાના વિસ્તારો/ઝોન ઓળખવાનો નિર્દેશ આપ્યો છે. કેન્દ્ર દ્વારા ખાણકામ માટે પહેલાથી જ પ્રતિબંધિત વિસ્તારો ઉપરાંત, આ વિસ્તારોમાં ઇકોલોજીકલ, ભૂસ્તરશાસ્ત્રીય અને લેન્ડસ્કેપ-સ્તરના વિચારણાઓના આધારે ખાણકામ પ્રતિબંધોની જરૂર છે.
ભારતીય વન સંશોધન અને શિક્ષણ પરિષદને સમગ્ર અરવલ્લી પ્રદેશ માટે ટકાઉ ખાણકામ માટે એક વ્યાપક, વિજ્ઞાન-આધારિત વ્યવસ્થાપન યોજના વિકસાવતી વખતે આ કાર્ય હાથ ધરવા માટે નિર્દેશિત કરવામાં આવ્યો છે. આ યોજના સંચિત પર્યાવરણીય અસર અને ઇકોલોજીકલ વહન ક્ષમતાનું મૂલ્યાંકન કરશે, ઇકોલોજીકલ રીતે સંવેદનશીલ અને સંરક્ષણાત્મક રીતે મહત્વપૂર્ણ વિસ્તારોને ઓળખશે અને પુનઃસ્થાપન અને પુનર્વસન પગલાંની રૂપરેખા આપશે. આ યોજના વ્યાપક હિસ્સેદારોના પરામર્શ માટે જાહેર કરવામાં આવશે.
કેન્દ્ર દ્વારા આ પહેલ સ્થાનિક ભૂગોળ (પ્રદેશના ભૂમિસ્વરૂપોનો અભ્યાસ અથવા વર્ણન, સપાટીની સુવિધાઓ, જેમ કે પર્વતો, નદીઓ, ખીણો અને ઊંચાઈ), ઇકોલોજી અને જૈવવિવિધતાને ધ્યાનમાં લેતા, સમગ્ર અરવલ્લી પ્રદેશમાં ખાણકામથી સંરક્ષિત અને પ્રતિબંધિત વિસ્તારોના અવકાશને વધુ વિસ્તૃત કરશે.
કેન્દ્ર સરકારે એ પણ નિર્દેશ આપ્યો છે કે સંબંધિત રાજ્ય સરકારો પહેલાથી જ કાર્યરત ખાણો માટે સુપ્રીમ કોર્ટના આદેશ અનુસાર તમામ પર્યાવરણીય સલામતીનું કડક પાલન સુનિશ્ચિત કરે. પર્યાવરણીય સંરક્ષણ અને ટકાઉ ખાણકામ પ્રથાઓનું પાલન સુનિશ્ચિત કરવા માટે ચાલુ ખાણકામ પ્રવૃત્તિઓને વધારાના પ્રતિબંધો સાથે કડક રીતે નિયંત્રિત કરવી જોઈએ.
કેન્દ્ર સરકાર અરવલ્લી ઇકોસિસ્ટમના લાંબા ગાળાના સંરક્ષણ માટે સંપૂર્ણપણે પ્રતિબદ્ધ છે. સરકાર માને છે કે અરવલ્લી રણીકરણ સામે લડવામાં, જૈવવિવિધતાના સંરક્ષણમાં, જળભંડારોને રિચાર્જ કરવામાં અને પ્રદેશને પર્યાવરણીય સેવાઓ પૂરી પાડવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે.
