IPO બન્યા કૂબેરનો ભંડાર, કંપનીઓની તિજોરી છલકાઈ, 2025 માં IPO દ્વારા લગભગ 2 ટ્રિલિયન રુપિયા એકત્ર થયા
મોતીલાલ ઓસ્વાલ ફાઇનાન્શિયલ સર્વિસીસના તાજેતરના અહેવાલ મુજબ, ભારતના પ્રાથમિક ઇક્વિટી બજારે 2025 માં નવી ઊંચાઈઓ સર કરી, જેમાં કંપનીઓએ 365 થી વધુ પ્રારંભિક જાહેર ઓફર (IPO) દ્વારા રેકોર્ડ 1.95 ટ્રિલિયન એકત્ર કર્યા, જે ભંડોળ ઊભું કરવાની પ્રવૃત્તિ માટે અત્યાર સુધીનું સૌથી મજબૂત વર્ષ છે.
આ સિદ્ધિ 2024 પછી પહેલેથી જ મજબૂત હતી, જ્યારે 336 IPO દ્વારા 1.90 ટ્રિલિયન એકત્ર કરવામાં આવ્યા હતા. અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે આ બે વર્ષમાં 701 IPO દ્વારા કુલ 3.8 ટ્રિલિયન એકત્ર કરવામાં આવ્યા હતા, જે 2019 અને 2023 વચ્ચેના સમગ્ર પાંચ વર્ષના સમયગાળામાં એકત્ર કરાયેલા 3.2 ટ્રિલિયન કરતાં વધુ છે.
મેઇનબોર્ડ લિસ્ટિંગ બજારમાં પ્રભુત્વ જાળવી રાખ્યું, જે 2025 માં એકત્ર કરાયેલા કુલ ભંડોળના આશરે 94% જેટલું હતું. આ વર્ષના 365 IPOમાંથી, 106 મેઇનબોર્ડ ઇશ્યૂ હતા, જે 1.83 ટ્રિલિયનનું યોગદાન આપે છે, જ્યારે બાકીના 259 SME (નાના અને મધ્યમ ઉદ્યોગ) IPO એ મળીને મૂડીનો પ્રમાણમાં નાનો હિસ્સો એકત્ર કર્યો હતો. છેલ્લા બે વર્ષમાં, ફક્ત 198 મુખ્ય બોર્ડ કંપનીઓએ 3.6 ટ્રિલિયન એકત્ર કર્યા છે, જે મૂડી નિર્માણમાં તેમની મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકાને ઉજાગર કરે છે. આ વર્ષે, ટાટા કેપિટલે તેના ઓક્ટોબર 2025 ના ઇશ્યૂમાં 155 બિલિયન એકત્ર કર્યા, જે દેશના ઇતિહાસમાં ચોથો સૌથી મોટો IPO છે.
આ અહેવાલ ક્ષેત્રીય ભાગીદારીમાં નોંધપાત્ર વિવિધતા પર પ્રકાશ પાડે છે. 2025 માં, નોન-બેંકિંગ ફાઇનાન્શિયલ કંપનીઓ (NBFC) એ 26.6% હિસ્સા સાથે ભંડોળ ઊભું કર્યું, ત્યારબાદ મૂડી માલ, ટેકનોલોજી, આરોગ્યસંભાળ અને ગ્રાહક ટકાઉ વસ્તુઓનો ક્રમ આવ્યો. આ 2024 થી એક પરિવર્તન હતું, જેમાં ઓટોમોબાઇલ્સ, ટેલિકોમ અને રિટેલનો દબદબો હતો. રસપ્રદ વાત એ છે કે, 2024 માં મહત્વપૂર્ણ યોગદાન આપનારા યુટિલિટીઝ અને ખાનગી બેંકિંગ જેવા ક્ષેત્રોએ 2025 માં કોઈ IPO ભંડોળ ઊભું કર્યું ન હતું.
રોકાણકારોની માંગ મજબૂત રહી, છેલ્લા બે વર્ષમાં IPO સરેરાશ 26.6 ગણા ઓવરસબ્સ્ક્રાઇબ થયા. SME IPO માં ખાસ કરીને મજબૂત રસ જોવા મળ્યો, ઘણા કિસ્સાઓમાં સબ્સ્ક્રિપ્શન સ્તર 100 ગણાથી વધુ હતું. છેલ્લા બે વર્ષમાં લિસ્ટેડ થયેલા લગભગ 55% મેઈનબોર્ડ IPO હાલમાં તેમની ઓફર કિંમતોથી ઉપર ટ્રેડ થઈ રહ્યા છે, જે લિસ્ટિંગ પછીની સારી કામગીરી દર્શાવે છે.
IPOમાં ઉછાળો જોવા મળ્યો હતો, પરંતુ 2025માં ક્વોલિફાઇડ ઇન્સ્ટિટ્યૂશનલ પ્લેસમેન્ટ (QIP)માં થોડો ઘટાડો થયો હતો, જેનાથી અત્યાર સુધીમાં 718 બિલિયન એકત્ર થયા હતા, જે 2024માં રેકોર્ડ 1.36 ટ્રિલિયનથી નીચે છે. આ વર્ષે QIP ભંડોળ એકત્ર કરવામાં સ્ટેટ બેંક ઓફ ઇન્ડિયાનો હિસ્સો લગભગ 35% હતો. દરમિયાન, ઓફર ફોર સેલ (OFS) 204 બિલિયન પર ધીમો રહ્યો, મુખ્યત્વે ખાનગી પ્રમોટરો દ્વારા હિસ્સાના વેચાણને કારણે.
મોતીલાલ ઓસ્વાલ અપેક્ષા રાખે છે કે IPOમાં તેજી ચાલુ રહેશે, જે સતત સ્થાનિક સંસ્થાકીય રોકાણ અને મ્યુચ્યુઅલ ફંડ SIP દ્વારા છૂટક ભાગીદારીને સમર્થન આપે છે. નવીનીકરણીય ઊર્જા, ઝડપી વાણિજ્ય અને એપ્લિકેશન-આધારિત બિઝનેસ મોડેલ્સ જેવા ઉભરતા વિષયો લિસ્ટિંગની આગામી લહેરને આગળ ધપાવી શકે છે, જે વિશ્વના સૌથી ગતિશીલ ઇક્વિટી બજારોમાંના એક તરીકે ભારતની સ્થિતિને વધુ મજબૂત બનાવી શકે છે.
