દિવાળી 2025: ધનતેરસ પર ભારતમાં ચાંદીનું વેચાણ બંધ! લંડન બજારમાં ધમાચકડી
દિવાળી નિમિત્તે ભારતમાં ચાંદીની મોટા પાયે ખરીદીથી વિશ્વભરના કિંમતી ધાતુઓના બજારમાં ખળભળાટ મચી ગયો છે. બ્લૂમબર્ગના અહેવાલ મુજબ, આ વર્ષે અભૂતપૂર્વ માંગને કારણે, ભારતની સૌથી મોટી રિફાઇનરી, MMTC-PAMP, માં પહેલીવાર ચાંદીનો સ્ટોક ખતમ થઈ ગયો.
કંપનીના ટ્રેડિંગ હેડ, વિપિન રૈનાએ કહ્યું, “મેં મારા 27 વર્ષના કરિયરમાં આટલો ગાંડપણ ક્યારેય જોયો નથી. બજારમાં ચાંદી ઉપલબ્ધ નથી.”
ભારતમાંથી આટલી મોટી માંગની આંતરરાષ્ટ્રીય બજારો પર પણ અસર પડી. બ્લૂમબર્ગના જણાવ્યા મુજબ, લંડન જેવા મુખ્ય ટ્રેડિંગ હબમાં બેંકોએ ગ્રાહકોને ભાવ આપવાનું બંધ કરી દીધું કારણ કે ત્યાં ઉપલબ્ધ સ્ટોક પણ ખતમ થઈ ગયો હતો. ઘણા વેપારીઓએ તેને છેલ્લા 45 વર્ષમાં સૌથી મોટી ચાંદીની કટોકટી ગણાવી.
આટલી ધમાચકડી શા માટે?
ભારતમાં દિવાળી-ધનતેરસની ખરીદી રેકોર્ડ
સોશિયલ મીડિયા પર ચાંદીને “આગામી સોનું” તરીકે રજૂ કરવામાં આવી રહી છે
સોના-ચાંદીનો ગુણોત્તર ૧૦૦:૧ વાયરલ થઈ રહ્યો છે, જેનાથી ‘ચાંદીનો ધસારો’ શરૂ થયો છે
યુએસમાં સંભવિત ટેરિફ પહેલા ભારે શિપમેન્ટ
સૌર ઉદ્યોગમાં વધતો વપરાશ
નબળો ડોલર હેજ ફંડ રોકાણને પ્રોત્સાહન આપે છે
કિંમતો રેકોર્ડ તોડે છે, પછી અચાનક ઘટાડો
બ્લૂમબર્ગે અહેવાલ આપ્યો છે કે ગયા અઠવાડિયે ચાંદીના ભાવ પહેલીવાર $૫૪ પ્રતિ ઔંસને વટાવી ગયા હતા – પરંતુ તરત જ ૬.૭% ઘટ્યા હતા. આ અત્યંત અસ્થિર બજાર સૂચવે છે.
ભારતમાં, પ્રીમિયમ જે પહેલા થોડા પૈસા પ્રતિ દિવસ હતું તે હવે $૫ પ્રતિ ઔંસ (આશરે ₹૪,૦૦૦) સુધી પહોંચી ગયું છે.
અહેવાલ સૂચવે છે કે જો પુરવઠો ટૂંક સમયમાં સામાન્ય નહીં થાય, તો આ કટોકટી વધુ ઘેરી બની શકે છે. અને જો અચાનક વેચાણ શરૂ થાય છે, તો ભાવ પણ એટલા જ ઝડપથી ઘટી શકે છે.
ચાંદી બજારમાં ઉછાળો, પુરવઠાની અછત ભાવમાં ઉછાળા તરફ દોરી જાય છે
તાજેતરના દિવસોમાં વૈશ્વિક ચાંદી બજારમાં નોંધપાત્ર અસ્થિરતા જોવા મળી રહી છે. ૧૯૮૦માં હન્ટ બ્રધર્સ અને ૧૯૯૮માં વોરેન બફેટ દ્વારા મોટા પાયે ખરીદી કર્યા પછી, પુરવઠાની અછતએ ફરી એકવાર બજારની મુશ્કેલીઓ વધારી દીધી છે. જોકે, આ વખતે પરિસ્થિતિ થોડી અલગ માનવામાં આવે છે – નિષ્ણાતો કહે છે કે આ કટોકટી કૃત્રિમ નહીં પણ વાસ્તવિક અછતને કારણે છે.
માંગમાં વધારો થવાના પાંચ વર્ષ
છેલ્લા પાંચ વર્ષથી, ખાણો અને રિસાયક્લિંગમાંથી ચાંદીનો પુરવઠો સતત માંગ કરતા ઓછો રહ્યો છે. આનું મુખ્ય કારણ સોલાર પેનલ ઉદ્યોગ છે, જે ચાંદીનો વ્યાપક ઉપયોગ કરે છે. ૨૦૨૧ થી માંગ પુરવઠા કરતાં આશરે ૬૭૮ મિલિયન ઔંસ વધી ગઈ છે.
યુએસ અને ETF માં મોટા પાયે રિસ્ટોકિંગને કારણે લંડનની પરિસ્થિતિ તંગ છે
વર્ષની શરૂઆતમાં, એવી આશંકા હતી કે ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ ચાંદી પર ટેરિફ લાદી શકે છે. આ ડરને કારણે, લગભગ ૨૦ કરોડ ઔંસ ચાંદી ન્યૂ યોર્કના વેરહાઉસમાં મોકલવામાં આવી હતી. વધુમાં, રોકાણકારોએ ETF માં ૧૦ કરોડ ઔંસથી વધુ ચાંદી ખરીદી, જેનાથી લંડનનો સ્ટોક ઝડપથી ઘટી રહ્યો છે.
લંડનમાં હવે માંડ ૧૫૦ મિલિયન ઔંસ “ફ્રી ફ્લોટ” બાકી છે. આ ચાંદી દૈનિક વેપાર માટે ઉપલબ્ધ છે. લંડન બજારમાં સામાન્ય રીતે દરરોજ આશરે 250 મિલિયન ઔંસનો વ્યવહાર થાય છે. પરિણામે, પુરવઠાનું દબાણ ઝડપથી વધ્યું અને ભાવ અચાનક આસમાને પહોંચ્યા.
ચાંદીને ન્યૂ યોર્કથી લંડન પરિવહન કરવામાં અઠવાડિયા લાગે છે
ચાંદીને સામાન્ય રીતે ચાર દિવસમાં ખરીદી શકાય છે, તેનું નિરીક્ષણ કરી શકાય છે અને પછી લંડન એરલિફ્ટ કરી શકાય છે. જોકે, કસ્ટમ્સ અને લોજિસ્ટિક્સમાં વિલંબને કારણે, ડિલિવરીના સમયમાં ક્યારેક અઠવાડિયા લાગી શકે છે. આનાથી ઘણા વેપારીઓને ડર છે કે તેઓ સમયસર ડિલિવરી કરી શકશે નહીં અને નોંધપાત્ર નુકસાન સહન કરશે.
થોડી રાહત મળવા લાગી છે – કિંમતોમાં 5% ઘટાડો થયો
છેલ્લા બે અઠવાડિયામાં, ન્યૂ યોર્કના કોમેક્સ વેરહાઉસમાંથી 20 મિલિયન ઔંસથી વધુ ચાંદી દૂર કરવામાં આવી હતી, જે 25 વર્ષમાં સૌથી મોટો ઘટાડો છે. લોજિસ્ટિક્સ કંપનીઓએ પણ આ તકનો લાભ લઈને તેમના દરો વધાર્યા છે.
ટીડી સિક્યોરિટીઝના વિશ્લેષક ડેનિયલ ગાલી, જે છેલ્લા એક વર્ષથી આ દબાણ વિશે ચેતવણી આપી રહ્યા છે, કહે છે કે બજારનું દબાણ હવે ઓછું થઈ શકે છે કારણ કે ચાંદીનો મોટો જથ્થો ફક્ત ન્યૂ યોર્કથી જ નહીં પરંતુ ચીનથી પણ આવવાની અપેક્ષા છે.
