દેશનાં સૌથી ગંદા 10 શહેરોની યાદી, અમદાવાદ-સુરત સ્વચ્છતામાં મેદાન મારી ગયા
ભારતીય શહેરોમાં ચમકતી ઇમારતો અને આધુનિક શોપિંગ મોલ ઉગી રહ્યા છે, ત્યારે સાંકડી શેરીઓમાં કચરાના ઢગલા અને ભરાયેલા ગટર સ્વચ્છતા પડકારો ઉભા કરે છે. સ્વચ્છ ભારત મિશન હેઠળ હાથ ધરવામાં આવેલ સ્વચ્છ સર્વેક્ષણ 2025 રિપોર્ટ આ ચિત્રને વધુ પ્રકાશિત કરે છે. આ સર્વેમાં, ઘણા નાના નગરોએ 1 મિલિયનથી વધુ વસ્તી ધરાવતા શહેરોની શ્રેણીમાં મુખ્ય મહાનગરોને પાછળ છોડી દીધા છે, જે દર્શાવે છે કે સંસાધનોનો અભાવ સ્વચ્છતા માટે અવરોધ નથી.
ભારતના સૌથી ગંદા શહેરોમાં બેંગલુરુ
સર્વે મુજબ, કચરાના સંગ્રહ, જાહેર સ્વચ્છતા અને નાગરિક ભાગીદારીમાં સુધારો કરનારા શહેરો તળિયે આવી ગયા છે. બીજી તરફ, બિનઆયોજિત વિકાસ, બિનકાર્યક્ષમ કચરાના વ્યવસ્થાપન અને નાગરિક બેદરકારી સાથે સંઘર્ષ કરતા શહેરો તળિયે સરકી ગયા છે. અહેવાલમાં ખાસ કરીને બેંગલુરુને ભારતના પાંચમા સૌથી ગંદા શહેર તરીકે ઓળખવામાં આવ્યું છે. “સિલિકોન વેલી” તરીકે ઓળખાતું, આ શહેર અનિયંત્રિત વિસ્તરણ અને ઢીલા નાગરિક શિસ્તનો ભોગ બન્યું છે.
| ક્રમાંક | શહેરનું નામ | અંક |
| 1. | મદુરાઈ | 4823 |
| 2. | લુધિયાના | 5272 |
| 3. | ચેન્નાઈ | 6822 |
| 4. | રાંચી | 6835 |
| 5. | બેંગ્લુરુ | 6842 |
| 6. | ધનબાદ | 7196 |
| 7. | ફરીયાદી | 7329 |
| 8. | ગ્રેટર મુંબઈ | 7419 |
| 9. | શ્રીનગર | 7488 |
| 10. | દિલ્લી | 7920 |
Source:Swachh Survekshan 2025 report
સૌથી ગંદા શહેરોની યાદી
સ્વચ્છ સર્વેક્ષણ 2025 શ્રેણી હેઠળ 10 લાખથી વધુ વસ્તી ધરાવતા સૌથી ગંદા શહેરોની યાદી નીચે મુજબ છે:
- રાંચી: કચરાના ખરાબ નિકાલ અને ભરાયેલા ગટર એક મોટી સમસ્યા છે.
- ચેન્નાઈ: ઔદ્યોગિક પ્રદૂષણ અને અપૂરતી સ્વચ્છતા સુવિધાઓ સાથે સંઘર્ષ કરી રહ્યા છીએ.
- લુધિયાણા: બિનઆયોજિત વિકાસથી સ્વચ્છતા પર અસર પડી.
- મદુરાઈ: હેરિટેજ શહેર હોવા છતાં, કચરાનો ભાર વધ્યો.
- બેંગલુરુ: ટેકનોલોજી હબ હોવા છતાં પાંચમા ક્રમે.
સ્વચ્છ શહેરોએ ઉદાહરણ બેસાડ્યું
અમદાવાદ: ગુજરાતના આ શહેરે કચરાના અલગીકરણ અને રિસાયક્લિંગમાં શ્રેષ્ઠતા દર્શાવી.
ભોપાલ: મધ્યપ્રદેશની રાજધાનીએ સ્વચ્છતામાં નવી ઊંચાઈઓ હાંસલ કરી.
લખનૌ: ઉત્તરપ્રદેશને 7-સ્ટાર કચરો મુક્ત શહેર પ્રમાણપત્ર મળ્યું.
રાયપુર: છત્તીસગઢના આ શહેરની નાગરિક ભાગીદારી માટે પ્રશંસા કરવામાં આવી.
જબલપુર: મધ્યપ્રદેશના આ શહેરે સતત સુધારા દ્વારા સ્થાન મેળવ્યું.
વધુમાં, ઇન્દોર, સુરત અને નવી મુંબઈ જેવા મહાનગરોએ તેમની સતત પ્રતિબદ્ધતા માટે ‘સુપર સ્વચ્છ લીગ’માં માન્યતા મેળવી છે. ઇન્દોરે આઠમી વખત સૌથી સ્વચ્છ શહેરનો એવોર્ડ જીત્યો, જ્યારે સુરત અને નવી મુંબઈએ કચરાના વ્યવસ્થાપનમાં નવીનતા દર્શાવી. નાના શહેરોએ પણ ઉત્કૃષ્ટ દેખાવ કર્યો, જેમ કે દેવાસ (મધ્ય પ્રદેશ) 50,000-300,000 વસ્તી શ્રેણીમાં પ્રથમ સ્થાન મેળવ્યું.
મધ્યપ્રદેશ અને ગુજરાત રાજ્ય સ્તરે આગળ
રાજ્યોમાં, મધ્યપ્રદેશ ફરી એકવાર આગળ રહ્યા, જેમાં ઇન્દોર, ભોપાલ અને જબલપુર જેવા શહેરો ચમક્યા. ગુજરાત (અમદાવાદ, સુરત) અને મહારાષ્ટ્ર (નવી મુંબઈ) પણ યાદીમાં ટોચ પર છે. લખનૌ અને પ્રયાગરાજ જેવા શહેરોને કારણે ઉત્તર પ્રદેશે સૌથી સ્વચ્છ રાજ્યનો એવોર્ડ જીત્યો.
4,500 થી વધુ શહેરી સંસ્થાઓનું મૂલ્યાંકન કરવામાં આવ્યું
આવાસ અને શહેરી બાબતોના મંત્રાલય દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલા સ્વચ્છ સર્વેક્ષણ 2025 માં 4,500 થી વધુ શહેરી સંસ્થાઓનું મૂલ્યાંકન કરવામાં આવ્યું. આ સર્વેક્ષણ કચરાના વ્યવસ્થાપન, રસ્તાની સ્વચ્છતા, નાગરિકોના પ્રતિભાવ અને 3R (ઘટાડો, પુનઃઉપયોગ, રિસાયકલ) સિદ્ધાંતો પર કેન્દ્રિત હતું. આ સિદ્ધિઓને રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુ દ્વારા 17 જુલાઈના રોજ આયોજિત એવોર્ડ સમારોહમાં માન્યતા આપવામાં આવી હતી.


