સરકાર કઠોળની 100% ખરીદી સુનિશ્ચિત કરશે, ખેડૂતોને લઘુત્તમ ટેકાના ભાવે સંપૂર્ણ લાભ મળશે
ભારત સરકારે “કઠોળમાં આત્મનિર્ભરતા મિશન” ની જાહેરાત કરી છે જેથી દેશભરના નોંધાયેલા ખેડૂતો પાસેથી 100% કઠોળ લઘુત્તમ ટેકાના ભાવ (MSP) પર પ્રાપ્ત થાય. આ પહેલનો ઉદ્દેશ્ય ખેડૂતોને સ્થિર અને ન્યાયી ભાવ મળે, દેશને કઠોળ ઉત્પાદનમાં આત્મનિર્ભર બનાવે અને આયાત પર નિર્ભરતા દૂર કરે.
આ જાહેરાત કૃષિ, ખેડૂત કલ્યાણ અને ગ્રામીણ વિકાસ મંત્રી શિવરાજ સિંહ ચૌહાણે નવી દિલ્હીમાં એક પત્રકાર પરિષદમાં કરી હતી. પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદી 11 ઓક્ટોબરે નવી દિલ્હીના પુસા સ્થિત રાષ્ટ્રીય કૃષિ વિજ્ઞાન સંકુલ ખાતે આ મિશનનો ઔપચારિક પ્રારંભ કરશે.
ભારત કઠોળ ઉત્પાદનમાં આત્મનિર્ભર બનશે
“કઠોળમાં આત્મનિર્ભરતા મિશન” નો હેતુ દેશમાં કઠોળની ખેતી હેઠળનો વિસ્તાર ૨૭.૫ મિલિયન હેક્ટરથી વધારીને ૩૧ મિલિયન હેક્ટર અને ઉત્પાદન ૨૪.૨ મિલિયન ટનથી વધારીને ૩૫ મિલિયન ટન કરવાનો છે. સરકારનો ઉદ્દેશ્ય માત્ર ઉત્પાદન વધારવાનો જ નથી, પરંતુ ખેડૂતોને કઠોળના વાજબી ભાવની ખાતરી આપવાનો પણ છે. કૃષિ સાધનો
મંત્રી ચૌહાણે જણાવ્યું હતું કે કેન્દ્ર સરકાર સરકારી એજન્સીઓ દ્વારા લઘુત્તમ ટેકાના ભાવ (MSP) પર નોંધાયેલા ખેડૂતો પાસેથી સમગ્ર ઉત્પાદનનો 100% હિસ્સો ખરીદશે. આ ખેડૂતો માટે ભાવ સ્થિરતા પ્રદાન કરશે અને બજારમાં કઠોળના ભાવમાં બિનજરૂરી વધઘટ ઘટાડશે.
ઉચ્ચ ઉત્પાદકતા અને ગુણવત્તાયુક્ત બીજ પર ભાર
સરકારે ઉચ્ચ ઉપજ આપતી, જીવાત પ્રતિરોધક અને આબોહવા-સ્થિતિસ્થાપક કઠોળની જાતો વિકસાવવા માટે એક વિશાળ સંશોધન અને વિકાસ યોજના તૈયાર કરી છે. આ યોજના હેઠળ, ખેડૂતોને 12.6 મિલિયન ક્વિન્ટલ પ્રમાણિત બીજ અને 8.8 મિલિયન મફત બીજ કીટનું વિતરણ કરવામાં આવશે.
આ ઉપરાંત, દેશના મુખ્ય કઠોળ ઉત્પાદક રાજ્યોમાં 1,000 નવા પ્રોસેસિંગ યુનિટ સ્થાપિત કરવામાં આવશે, જેમાંથી દરેકને 2.5 મિલિયનની સરકારી સબસિડી મળશે. આ યુનિટ ખેડૂતોને સ્થાનિક સ્તરે મૂલ્યવર્ધન માટે વધુ તકો પૂરી પાડશે.
મુખ્ય કઠોળ પાક પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવશે
આ મિશન ખાસ કરીને તુવેર (કબૂતર વટાણા), અડદ (કાળા ચણા) અને મસૂર (મસૂર) જેવા મુખ્ય કઠોળ પાક પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરશે. આ પાકોની ખેતીમાં વૈજ્ઞાનિક પદ્ધતિઓ અપનાવવા, સિંચાઈ સુવિધાઓ સુધારવા અને સુધારેલા બીજની ઉપલબ્ધતા વધારવા પર ભાર મૂકવામાં આવશે. કૃષિ સાધનો
ખાદ્ય સુરક્ષા અને ખેડૂતોની આવક વધારવા તરફ એક મોટું પગલું
નિષ્ણાતો માને છે કે આ સરકારનો નિર્ણય માત્ર કઠોળ ઉત્પાદન વધારવામાં મદદ કરશે નહીં પરંતુ દેશની ખાદ્ય અને પોષણ સુરક્ષાને પણ મજબૂત બનાવશે. કઠોળમાં જમીનમાં નાઇટ્રોજનને ઠીક કરવાની ક્ષમતા છે, જે રાસાયણિક ખાતરો પરની નિર્ભરતા ઘટાડશે અને ખેતીને ટકાઉ બનાવશે.
શિવરાજસિંહ ચૌહાણે કહ્યું, “ભારતને કઠોળ ઉત્પાદનમાં આત્મનિર્ભર બનાવવાનો ધ્યેય ફક્ત ઉત્પાદન વધારવાનો નથી, પરંતુ ખેડૂતોને સ્થિર આવક અને સુરક્ષિત બજાર પૂરું પાડવાનો પણ છે. MSP પર 100% ખરીદી સુનિશ્ચિત કરવી આ દિશામાં એક ઐતિહાસિક પગલું છે.”
ભારત હાલમાં આશરે 27.5 મિલિયન હેક્ટર જમીન પર કઠોળનું વાવેતર કરે છે, પરંતુ સ્થાનિક માંગને પહોંચી વળવા માટે દેશને હજુ પણ કેટલીક આયાત કરવી પડે છે. ‘કઠોળ સ્વ-નિર્ભર મિશન’નો ઉદ્દેશ્ય આ વિસ્તારને આશરે 12.7% વધારીને 31 મિલિયન હેક્ટર કરવાનો છે.
ખેત સાધનો
આ મિશન દેશભરમાં કઠોળ મૂલ્ય શૃંખલાને મજબૂત બનાવશે – બીજ ઉત્પાદનથી લઈને પ્રક્રિયા અને માર્કેટિંગ સુધી. આનાથી ખેડૂતોની આવકમાં સીધો વધારો થવાની અને ગ્રામીણ રોજગારમાં વધારો થવાની અપેક્ષા છે.
