ભારત અને ઓમાન વચ્ચે મુક્ત વેપાર કરાર, 98% ભારતીય નિકાસને ડ્યુટી-ફ્રી ઍક્સેસ મળશે
ભારત અને ઓમાન વચ્ચે ગુરુવારે (18 ડિસેમ્બર) એક મુક્ત વેપાર કરાર પર હસ્તાક્ષર થયા. આ કરાર હેઠળ, ઓમાનમાં ભારતની 98% નિકાસને ડ્યુટી-ફ્રી ઍક્સેસ મળશે, જેમાં કાપડ, કૃષિ અને ચામડાના ઉત્પાદનોનો સમાવેશ થાય છે. ભારત ઓમાનમાંથી ખજૂર, માર્બલ અને પેટ્રોકેમિકલ ઉત્પાદનો પરના ટેરિફમાં પણ ઘટાડો કરશે. આ કરાર આગામી નાણાકીય વર્ષના પ્રથમ ત્રિમાસિક ગાળા (Q1FY27) થી અમલમાં આવવાની અપેક્ષા છે. આ કરાર એવા સમયે થયો છે જ્યારે ભારત તેના સૌથી મોટા નિકાસ બજાર, યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં 50% સુધીના ઊંચા ટેરિફનો સામનો કરી રહ્યું છે.
પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીની હાજરીમાં વાણિજ્ય અને ઉદ્યોગ મંત્રી પીયૂષ ગોયલ અને ઓમાનના વાણિજ્ય, ઉદ્યોગ અને રોકાણ પ્રમોશન મંત્રી કૈસ બિન મોહમ્મદ અલ યુસુફ દ્વારા આ કરાર પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા.
ઓમાનની 98% ટેરિફ લાઇન પર ઝીરો-ડ્યુટી
ઓમાનએ તેની 98% થી વધુ ટેરિફ લાઇન (અથવા ઉત્પાદન શ્રેણીઓ) પર શૂન્ય ડ્યુટી ઓફર કરી છે, જે ભારત દ્વારા ઓમાનમાં થતી નિકાસના 99.38% ને આવરી લે છે. આનાથી રત્નો અને ઘરેણાં, કાપડ, ચામડું, ફૂટવેર, રમતગમતના સામાન, પ્લાસ્ટિક, ફર્નિચર, કૃષિ ઉત્પાદનો, એન્જિનિયરિંગ ઉત્પાદનો, ફાર્માસ્યુટિકલ્સ, તબીબી ઉપકરણો અને ઓટોમોબાઇલ્સ જેવા તમામ મુખ્ય શ્રમ-સઘન ક્ષેત્રોને સંપૂર્ણ ટેરિફ મુક્તિ મળશે. આ ઉત્પાદન શ્રેણીઓમાંથી 97.96% પર ટેરિફ તાત્કાલિક દૂર કરવામાં આવશે.
ભારત તરફથી ડ્યુટી કન્સેશન
ભારત તેની કુલ 12,556 ટેરિફ લાઇનમાંથી 77.79% પર ડ્યુટી પણ હળવી કરશે, જે મૂલ્ય દ્વારા ઓમાનથી ભારતની આયાતના 94.81% ને આવરી લેશે. ભારતે ઓમાનના નિકાસ હિત અને ભારત પ્રત્યે સંવેદનશીલતા ધરાવતા ઉત્પાદનો, જેમ કે ખજૂર, માર્બલ અને પેટ્રોકેમિકલ ઉત્પાદનો માટે ટેરિફ-રેટ ક્વોટા (TRQ) આધારિત છૂટછાટો ઓફર કરી છે.
FTA માંથી સંવેદનશીલ ઉત્પાદનો બાકાત
તેના હિતોનું રક્ષણ કરવા માટે, ભારતે કરારમાંથી કેટલીક સંવેદનશીલ ઉત્પાદનોને બાકાત રાખી છે. તેમાં કૃષિ ઉત્પાદનો (ડેરી, ચા, કોફી, રબર, તમાકુ), સોના અને ચાંદીના બુલિયન, ઘરેણાં, ફૂટવેર, રમતગમતના સામાન અને અનેક બેઝ મેટલ્સના ભંગારનો સમાવેશ થાય છે. હાલમાં, ઓમાન શ્રમ-સઘન ઉત્પાદનો પર આશરે 5 ટકા આયાત ડ્યુટી વસૂલ કરે છે.
સેવા ક્ષેત્રમાં મુખ્ય તક
સેવા ક્ષેત્રમાં, ઓમાને કમ્પ્યુટર સેવાઓ, વ્યવસાય અને વ્યાવસાયિક સેવાઓ, ઑડિઓ-વિઝ્યુઅલ સેવાઓ, સંશોધન અને વિકાસ, શિક્ષણ અને આરોગ્યસંભાળ સહિત અનેક ક્ષેત્રોમાં નોંધપાત્ર પ્રતિબદ્ધતાઓ કરી છે. ઓમાનની વૈશ્વિક સેવા આયાત $12.52 બિલિયનની છે, જેમાંથી ભારતનો હિસ્સો ફક્ત 5.31 ટકા છે. આ ભારતીય સેવા પ્રદાતાઓ માટે નોંધપાત્ર વણઉપયોગી સંભાવનાઓ ખોલે છે.
ભારતીય વ્યાવસાયિકોની ગતિશીલતા સરળ બનશે
આ વ્યાપક આર્થિક ભાગીદારી કરાર (CEPA) નું મુખ્ય આકર્ષણ ભારતીય વ્યાવસાયિકોની હિલચાલ માટે સુધારેલ માળખું છે. પ્રથમ વખત, ઓમાને મોડ 4 (કુશળ વ્યાવસાયિકોની હિલચાલ) માટે નિયમો હળવા કરવા માટે પ્રતિબદ્ધતા વ્યક્ત કરી છે. આ કરાર હેઠળ, ઇન્ટ્રા-કોર્પોરેટ ટ્રાન્સફરી માટે ક્વોટા 20 ટકાથી વધારીને 50 ટકા કરવામાં આવ્યો છે. કરાર આધારિત સેવા સપ્લાયર્સ માટે રોકાણનો સમયગાળો 90 દિવસથી વધારીને બે વર્ષ કરવામાં આવ્યો છે, જેમાં તેને વધુ બે વર્ષ લંબાવવાનો વિકલ્પ છે.
આ કરાર એકાઉન્ટન્સી, ટેક્સેશન, આર્કિટેક્ચર, મેડિકલ અને સંલગ્ન સેવાઓ જેવા મુખ્ય ક્ષેત્રોમાં કુશળ વ્યાવસાયિકો માટે વધુ ઉદાર પ્રવેશ અને રોકાણની શરતો પણ પ્રદાન કરે છે.
100% FDI અને સામાજિક સુરક્ષા પર વાટાઘાટો
આ કરાર ઓમાનમાં ભારતીય કંપનીઓને મુખ્ય સેવા ક્ષેત્રોમાં 100 ટકા વિદેશી પ્રત્યક્ષ રોકાણ (FDI) કરવાની મંજૂરી આપશે, જેનાથી ભારતના સેવા ઉદ્યોગ માટે આ ક્ષેત્રમાં વિસ્તરણ માટે નોંધપાત્ર તકો ખુલશે. વધુમાં, બંને દેશો ઓમાનમાં ફાળો આપતી સામાજિક સુરક્ષા પ્રણાલીના અમલીકરણ પછી ભવિષ્યમાં સામાજિક સુરક્ષા કરાર પર વાટાઘાટો કરવા સંમત થયા છે.
વ્યૂહાત્મક ભાગીદારી અને વેપાર આંકડા
ઓમાન આ ક્ષેત્રમાં ભારત માટે એક મહત્વપૂર્ણ વ્યૂહાત્મક ભાગીદાર છે અને મધ્ય પૂર્વ અને આફ્રિકામાં ભારતીય માલ અને સેવાઓ માટે એક મુખ્ય પ્રવેશદ્વાર છે. ઓમાનમાં આશરે 700,000 ભારતીય નાગરિકો રહે છે. ભારતને દર વર્ષે ઓમાનથી આશરે $2 બિલિયન રેમિટન્સ મળે છે.
ઓમાનમાં 6,000 થી વધુ ભારતીય કંપનીઓ વિવિધ ક્ષેત્રોમાં સક્રિય છે. એપ્રિલ 2000 થી સપ્ટેમ્બર 2025 ની વચ્ચે, ભારતને ઓમાનથી $615.54 મિલિયન FDI મળ્યું.
2024-25 નાણાકીય વર્ષમાં ભારત-ઓમાન દ્વિપક્ષીય વેપાર આશરે $10.5 બિલિયન થવાનો અંદાજ છે, જેમાં ભારતીય નિકાસ $4 બિલિયન અને આયાત $6.54 બિલિયન છે. GCC દેશોમાં ઓમાન ભારતનું ત્રીજું સૌથી મોટું નિકાસ સ્થળ છે.
ભારતનો બીજો GCC વેપાર કરાર
છેલ્લા છ મહિનામાં આ ભારતનો બીજો વેપાર કરાર છે. પહેલો યુકે સાથે હતો. વ્યૂહરચના એવી વિકસિત અર્થવ્યવસ્થાઓ સાથે કરાર કરવાની છે જે ભારતના શ્રમ-સઘન હિતો સાથે સ્પર્ધા ન કરે અને ભારતીય વ્યવસાયો માટે નવી તકો ખોલે.
GCC (ગલ્ફ કોઓપરેશન કાઉન્સિલ) સભ્ય દેશ સાથે આ ભારતનો બીજો વેપાર કરાર છે. ભારતે મે 2022 માં UAE સાથે સમાન કરાર લાગુ કર્યો હતો અને કતાર સાથે વાટાઘાટો ટૂંક સમયમાં શરૂ થવાની અપેક્ષા છે. GCC ના અન્ય સભ્યોમાં બહેરીન, કુવૈત અને સાઉદી અરેબિયાનો સમાવેશ થાય છે. ભારત અને ઓમાન વચ્ચે CEPA પર વાટાઘાટો ઔપચારિક રીતે નવેમ્બર 2023 માં શરૂ થઈ હતી અને આ વર્ષે પૂર્ણ થવાની અપેક્ષા છે.
