ભારત વિશ્વનું ત્રીજું સૌથી મોટું ફ્યુઅલ રિટેલ માર્કેટ બન્યું, પેટ્રોલ પંપની સંખ્યા 100,000 ને વટાવી ગઈ
ભારતના પેટ્રોલ પંપ નેટવર્ક 100,000 ને વટાવી ગયું છે. આ આંકડો 2015 માં પેટ્રોલ પંપની સંખ્યા કરતા બમણો છે. રાજ્ય માલિકીના ઇંધણ છૂટક વિક્રેતાઓએ ગ્રામીણ અને હાઇવે વિસ્તારોમાં ઇંધણની પહોંચ વધારવા માટે આક્રમક રીતે આઉટલેટ્સનો વિસ્તાર કર્યો છે. પેટ્રોલિયમ મંત્રાલયના પેટ્રોલિયમ પ્લાનિંગ એન્ડ એનાલિસિસ સેલ (PPAC) ના ડેટા અનુસાર, નવેમ્બરના અંત સુધીમાં દેશમાં 100,266 પેટ્રોલ પંપ હતા. આ આંકડા સાથે, ભારત હવે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ અને ચીન પછી વિશ્વમાં પેટ્રોલ પંપનું ત્રીજું સૌથી મોટું નેટવર્ક ધરાવે છે.
2024 ના એક અહેવાલમાં યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં રિટેલ ગેસ સ્ટેશનોની સંખ્યા 196,643 હોવાનો અંદાજ છે. ત્યારથી કેટલાક આઉટલેટ્સ બંધ થઈ ગયા હશે. ગયા વર્ષે, ચીને 115,228 ગેસ સ્ટેશનો નોંધાવ્યા હતા.
90% થી વધુ પંપ સરકારની માલિકીના
ભારતમાં 90% થી વધુ પેટ્રોલ પંપ ઇન્ડિયન ઓઇલ કોર્પોરેશન (IOCL), ભારત પેટ્રોલિયમ કોર્પોરેશન લિમિટેડ (BPCL), અને હિન્દુસ્તાન પેટ્રોલિયમ કોર્પોરેશન લિમિટેડ (HPCL) જેવી સરકારી કંપનીઓની માલિકીના છે. IOCL પાસે 41,664 આઉટલેટ છે, જ્યારે BPCL પાસે 24,605 આઉટલેટ છે, અને HPCL પાસે 24,418 આઉટલેટ છે. રશિયાની રોઝનેફ્ટની પેટાકંપની નાયરા એનર્જી લિમિટેડ, 6,921 આઉટલેટ સાથે સૌથી મોટી ખાનગી ઇંધણ રિટેલર છે. ત્યારબાદ રિલાયન્સ ઇન્ડસ્ટ્રીઝ લિમિટેડ અને BPનું સંયુક્ત સાહસ છે, જેમાં 2,114 ઇંધણ સ્ટેશન છે. શેલ પાસે 346 આઉટલેટ છે.
PPAC ડેટા અનુસાર, 2015 માં ભારતમાં 50,451 પેટ્રોલ પંપ હતા. તે વર્ષે ખાનગી કંપનીઓ પાસે 2,967 આઉટલેટ હતા, જે કુલ પેટ્રોલ પંપના આશરે 5.9 ટકા હતા. હાલમાં, ખાનગી પંપ કુલ બજારના 9.3 ટકાનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. નાણાકીય વર્ષ 2004 માં 27 પંપથી ઇંધણ રિટેલ આઉટલેટ વ્યવસાયમાં ખાનગી ક્ષેત્રની ભાગીદારી શરૂ થઈ હતી.
ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં 29 ટકા પંપ
દેશના કુલ પેટ્રોલ પંપના આશરે 29 ટકા ગ્રામીણ આઉટલેટ્સ છે. દસ વર્ષ પહેલાં, આ આંકડો 22 ટકા હતો. ઉદ્યોગ અધિકારીઓના જણાવ્યા અનુસાર, કિંમતો પર સરકારના પરોક્ષ નિયંત્રણને કારણે ભારતમાં ઇંધણ રિટેલિંગમાં ખાનગી કંપનીઓની ભાગીદારી મર્યાદિત રહી છે. સરકાર રિટેલિંગ કંપનીઓમાં તેના બહુમતી હિસ્સા દ્વારા આ નિયંત્રણ જાળવી રાખે છે.
