સેબીએ ડુપ્લિકેટ શેર માટેની પ્રક્રિયા સરળ બનાવી, મર્યાદા વધારીને 10 લાખ કરી
માર્કેટ રેગ્યુલેટર સિક્યોરિટીઝ એન્ડ એક્સચેન્જ બોર્ડ ઓફ ઈન્ડિયા (SEBI) એ રોકાણની સરળતા વધારવા અને રોકાણકારોના અધિકારોનું રક્ષણ કરવા માટે ડુપ્લિકેટ સિક્યોરિટીઝ સર્ટિફિકેટ જારી કરવાની પ્રક્રિયા સરળ બનાવી છે. બુધવારે જારી કરાયેલા પરિપત્રમાં, SEBI એ સરળ દસ્તાવેજીકરણ માટે મર્યાદા 5 લાખથી વધારીને 10 લાખ કરી અને આવી વિનંતીઓ માટે જરૂરી મુખ્ય દસ્તાવેજોને પ્રમાણિત કર્યા.
નવા માળખા હેઠળ, 10 લાખ સુધીની સિક્યોરિટીઝ ધરાવતા રોકાણકારોએ હવે પ્રમાણિત એફિડેવિટ-કમ-ઇન્ડેમ્નિટી બોન્ડ સબમિટ કરવાની જરૂર પડશે, જ્યારે 10,000 સુધીની સિક્યોરિટીઝ ધરાવતા રોકાણકારો સાદા કાગળ પર એક સરળ બાંયધરી રજૂ કરી શકે છે, અને આવા ઓછા મૂલ્યના કેસ માટે નોટરીની જરૂરિયાત સંપૂર્ણપણે દૂર કરવામાં આવી છે.
10 લાખથી વધુ કિંમતની સિક્યોરિટીઝ માટે, લિસ્ટેડ કંપનીઓ દ્વારા ફરજિયાત અખબાર જાહેરાતો સાથે, FIR અથવા કોર્ટ દસ્તાવેજો જેવા વધારાના સુરક્ષા પગલાં યથાવત્ રહેશે.
SEBI એ આ મુદ્દા પર એક ડ્રાફ્ટ પરિપત્ર જારી કર્યો અને તેની પાછળનું કારણ સમજાવ્યું. સેબીના પેપરમાં જણાવાયું છે કે, “બે અલગ ફોર્મ ભરવા અને અલગ સ્ટેમ્પ ડ્યુટી ચૂકવવાથી રોકાણકારો માટે કામનું ડુપ્લિકેશન અને નાણાકીય અસુવિધા ઊભી થાય છે. ઘણા કિસ્સાઓમાં, સિક્યોરિટીઝનું મૂલ્ય સ્ટેમ્પ ડ્યુટીની રકમ કરતા ઓછું હોઈ શકે છે. આવા કિસ્સાઓમાં, બે અલગ અલગ સાધનો પર સ્ટેમ્પ ડ્યુટી ચૂકવવી તાર્કિક ન પણ હોય.”
સેબીએ પરિપત્રમાં શેરના નુકસાન અંગે જાહેરાત કરવાની ઉદ્યોગ પ્રથાને પણ ઔપચારિક બનાવી છે. પરિપત્રમાં જણાવાયું છે કે લિસ્ટેડ કંપનીઓ રોકાણકારો વતી અખબારમાં જાહેરાતો જારી કરશે, જે હાલની બજાર પ્રથાને ઔપચારિક બનાવશે, પરંતુ આવી જાહેરાતો માટે નજીવી ફી વસૂલ કરી શકે છે.
નવા નિયમો તાત્કાલિક અમલમાં આવશે અને અગાઉ સબમિટ કરેલા દસ્તાવેજો ફરીથી સબમિટ કરવાની જરૂર વિના, બાકી વિનંતીઓ પર પણ લાગુ થશે.
સેબીના પરિપત્રમાં જણાવાયું છે કે, “નવી જોગવાઈઓ ડુપ્લિકેટ સિક્યોરિટીઝ જારી કરવા માટેની ચાલુ વિનંતીઓ પર પણ લાગુ થશે જે પ્રક્રિયામાં છે, જેનાથી રોકાણકારોને સરળ પ્રક્રિયાઓનો લાભ મળી શકે છે. જો કે, જો રોકાણકાર દ્વારા ચોક્કસ દસ્તાવેજો પહેલાથી જ સબમિટ કરવામાં આવ્યા હોય, તો લિસ્ટેડ કંપનીઓ/આરટીએ નવા ફોર્મેટમાં આવા દસ્તાવેજો ફરીથી સબમિટ કરવાનો આગ્રહ રાખશે નહીં.”
સેબીએ જણાવ્યું હતું કે આ પગલાંનો હેતુ પ્રક્રિયાને વધુ કાર્યક્ષમ અને રોકાણકાર-મૈત્રીપૂર્ણ બનાવવાનો છે, તેમજ ડિમટીરિયલાઈઝેશનને પ્રોત્સાહન આપવાનો છે, કારણ કે ડુપ્લિકેટ સિક્યોરિટીઝ ફક્ત ડીમેટ સ્વરૂપમાં જ જારી કરવામાં આવશે.
રોકાણ સલાહકારો કહે છે કે નિયમનકારી જટિલતાઓને કારણે સમાંતર સેવા ઇકોસિસ્ટમનો ઉદભવ થયો છે, જ્યાં રોકાણકારો પાસેથી આવી પ્રક્રિયાઓને સરળ બનાવવા માટે ભારે ફી વસૂલવામાં આવે છે. ઘણા કિસ્સાઓમાં, ચાર્જિસ સામેલ સિક્યોરિટીઝના મૂલ્ય કરતાં વધી જાય છે, જે રોકાણકારો માટે તેને બિનનફાકારક બનાવે છે, અને તેઓ ઘણીવાર તેમના દાવાઓ છોડી દે છે.
