બેલ્જિયમની કોર્ટે મેહુલ ચોક્સીના ભારત પ્રત્યાર્પણનો આદેશ આપ્યો
એન્ટવર્પની એક કોર્ટે ભાગેડુ હીરા વેપારી મેહુલ ચોક્સીના ભારત પ્રત્યાર્પણનો આદેશ આપ્યો છે અને ભારતની વિનંતીના આધારે બેલ્જિયમના અધિકારીઓ દ્વારા તેની ધરપકડને માન્ય ગણાવી છે.નવી દિલ્હીને તેને પરત લાવવાની દિશામાં એક પગલું આગળ લઈ જાય છે, આ ઘટનાક્રમથી પરિચિત લોકોએ જણાવ્યું હતું.
મેહુલ ચોક્સી પાસે હજુ પણ ઉચ્ચ અદાલતમાં નિર્ણય સામે અપીલ કરવાનો વિકલ્પ છે, આ બાબતથી પરિચિત એક અધિકારીના જણાવ્યા અનુસાર, “આનો અર્થ એ છે કે તે તાત્કાલિક નહીં આવે પરંતુ પહેલો અને ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ તબક્કો પૂર્ણ થઈ ગયો છે”.
એન્ટવર્પ કોર્ટે શુક્રવારે બંને પક્ષો, બેલ્જિયમના ફરિયાદીઓ (ભારત વતી) અને ચોક્સીની સુનાવણી કરી અને ચુકાદો આપ્યો કે તેની ધરપકડ અને ભારતની પ્રત્યાર્પણ વિનંતી માન્ય છે.
સેન્ટ્રલ બ્યુરો ઓફ ઇન્વેસ્ટિગેશન (CBI) દ્વારા મોકલવામાં આવેલી પ્રત્યાર્પણ વિનંતીના આધારે 65 વર્ષીય ચોક્સીની એન્ટવર્પ પોલીસે 11 એપ્રિલના રોજ ધરપકડ કરી હતી અને તે ચાર મહિનાથી વધુ સમયથી ત્યાં જેલમાં છે. બેલ્જિયમની વિવિધ અદાલતોમાંથી જામીન મેળવવાના તેના વારંવારના પ્રયાસો નિષ્ફળ ગયા છે.
ભારતીય દંડ સંહિતા (IPC) ની કલમ 120 B (ગુનાહિત કાવતરું), 201 (પુરાવાનો નાશ), 409 (ગુનાહિત વિશ્વાસ ભંગ), 420 (છેતરપિંડી), 477A (ખાતાઓનું ખોટા કામ) અને ભ્રષ્ટાચાર નિવારણ અધિનિયમની કલમ 7 અને 13 (લાંચ) હેઠળ તેમના પ્રત્યાર્પણની માંગ કરવામાં આવી હતી; જે બેલ્જિયમમાં પણ પ્રત્યાર્પણ સંધિના બેવડા ગુનાહિત કલમ હેઠળ ગુના છે. પ્રત્યાર્પણ વિનંતીમાં યુનાઈટેડ નેશન્સ કન્વેન્શન અગેઇન્સ્ટ ટ્રાન્સનેશનલ ઓર્ગેનાઈઝ્ડ ક્રાઈમ (UNTOC) અને યુનાઈટેડ નેશન્સ કન્વેન્શન અગેઇન્સ્ટ કરપ્શન (UNCAC) નો પણ ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો.
બેલ્જિયમની અદાલતોમાં પ્રત્યાર્પણની કાર્યવાહી દરમિયાન, જેના માટે CBI એ ઓછામાં ઓછી ત્રણ વખત તેની ટીમ મોકલી હતી અને એક ખાનગી યુરોપિયન કાયદાકીય પેઢીને પણ ભાડે રાખી હતી, ભારતે ચોક્સી દ્વારા છેતરપિંડી અને ભંડોળના ડાયવર્ઝન અને કાનૂની પ્રક્રિયાથી બચવાના તેના વારંવાર પ્રયાસોના પુરાવા રજૂ કર્યા હતા.
ભારત સરકારે બેલ્જિયમને ખાતરી આપી હતી કે જો ચોક્સીને ભારત પ્રત્યાર્પણ કરવામાં આવશે, તો તેને મુંબઈની આર્થર રોડ જેલના બેરેક નંબર ૧૨ માં રાખવામાં આવશે, જે યુરોપિયન સીપીટી (ટોર્ચર એન્ડ ઇનહ્યુમન ઓર ડિગ્રેડિંગ ટ્રીટમેન્ટ ઓર પનિશમેન્ટ) નું પાલન કરે છે. તેને પીવાનું સ્વચ્છ પાણી, પૂરતું ખોરાક અને તબીબી સુવિધાઓ, અખબારો અને ટીવીની સુવિધા, ખાનગી ડૉક્ટર પાસેથી સારવારની પસંદગી સહિતની તમામ સુવિધાઓ પૂરી પાડવામાં આવશે અને તેને એકાંત કેદનો સામનો કરવો પડશે નહીં.
એવું પણ કહેવામાં આવ્યું હતું કે તે ૯૫૦ મિલિયન ડોલરથી વધુના છેતરપિંડીના સંબંધમાં વોન્ટેડ ભારતીય નાગરિક છે અને એન્ટિગુઆનો નાગરિક હોવાનો તેનો દાવો વિવાદિત છે.
મેહુલ ચોક્સીએ બેલ્જિયમની અદાલતો સમક્ષ દલીલ કરી છે કે તેણે 16 નવેમ્બર, 2017 ના રોજ એન્ટિગુઆ અને બાર્બુડાની નાગરિકતા પ્રાપ્ત કર્યા પછી, 14 ડિસેમ્બર, 2018 ના રોજ તેની ભારતીય નાગરિકતા છોડી દીધી હતી.
ભારતીય તપાસકર્તાઓએ 2018 થી 2022 ની વચ્ચે ચોક્સી દ્વારા કરવામાં આવેલા છ બેંક છેતરપિંડીના કેસમાં બેલ્જિયમના ફરિયાદીઓને દસ્તાવેજી પુરાવા રજૂ કર્યા છે જેમાં લગભગ ₹13,000 કરોડની રકમનો સમાવેશ થાય છે અને કોર્ટ પહેલાથી જ ખાતરી કરી ચૂકી છે કે તે બેલ્જિયમથી ભાગી જવાનો પ્રથમ દૃષ્ટિએ ભય છે.
ગયા વર્ષે જુલાઈમાં સીબીઆઈ દ્વારા તેને બેલ્જિયમ મોકલવામાં આવ્યો હતો, ત્યારબાદ એજન્સીએ ઔપચારિક પ્રત્યાર્પણ વિનંતી સાથે બેલ્જિયમ સરકારનો સંપર્ક કર્યો હતો.
