અનિલ અંબાણીની 1,400 કરોડની મિલકતો જપ્ત, મની લોન્ડરિંગ કેસમાં અત્યાર સુધીમાં કુલ 9,000 કરોડની મિલકતો જપ્ત
રિલાયન્સ ગ્રુપના ચેરમેન અનિલ અંબાણી અને તેમની કંપનીઓ સાથે સંકળાયેલી મની લોન્ડરિંગ તપાસના ભાગ રૂપે એન્ફોર્સમેન્ટ ડિરેક્ટોરેટ (ED) એ કરોડો રૂપિયાની મિલકતો જપ્ત કરી છે. ફેડરલ તપાસ એજન્સીએ આ કેસમાં અગાઉ 7,500 કરોડની સંપત્તિ જપ્ત કરી હતી.
પ્રિવેન્શન ઓફ મની લોન્ડરિંગ એક્ટ (PMLA) હેઠળ આ નવો કામચલાઉ ટાંચનો આદેશ દેશના વિવિધ ભાગોમાં સ્થિત મિલકતો માટે જારી કરવામાં આવ્યો છે.
સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે એવો અંદાજ છે કે તાજેતરના આદેશ હેઠળ 1,400 કરોડથી વધુની સંપત્તિ જપ્ત કરવામાં આવી છે. મીડિયા અહેવાલો અનુસાર, રિલાયન્સ ગ્રુપના ચેરમેન અનિલ અંબાણી અને તેમની કંપનીઓ સાથે સંકળાયેલી મની લોન્ડરિંગ તપાસના ભાગ રૂપે કરોડો રૂપિયાની નવી સંપત્તિ જપ્ત કરવામાં આવી છે.
આ મિલકતોનું મૂલ્ય આશરે 1,400 કરોડ છે. નવી મુંબઈ, ચેન્નાઈ, પુણે અને ભુવનેશ્વરમાં આ મિલકતો જપ્ત કરવામાં આવી છે. આ કાર્યવાહી સાથે, રિલાયન્સ ગ્રુપની કુલ સંપત્તિ જપ્ત કરવામાં આવી છે જે આશરે 9,000 કરોડ થઈ ગઈ છે.
રિલાયન્સ હોમ ફાઇનાન્સ (RHFL) અને રિલાયન્સ કોમર્શિયલ ફાઇનાન્સ (RCFL) માં ભંડોળના મોટા પાયે ગેરરીતિના કેસના સંદર્ભમાં આ મિલકતો જપ્ત કરવામાં આવી છે.
જપ્તીની કાર્યવાહી પહેલા પણ કરવામાં આવી છે: 3 નવેમ્બરના રોજ, ED એ ફંડ ડાયવર્ઝન કેસના સંદર્ભમાં અનિલ અંબાણીના રિલાયન્સ ગ્રુપની 132 એકર જમીન જપ્ત કરી હતી. આ જમીન નવી મુંબઈમાં ધીરુભાઈ અંબાણી નોલેજ સિટી (DAKC) માં આવેલી છે, જેની કિંમત 4,462.81 કરોડ છે.
ગ્રુપની 40 થી વધુ મિલકતો પણ જપ્ત કરવામાં આવી હતી, જેમાં અનિલ અંબાણીના પાલી હિલ સ્થિત બંગલાનો સમાવેશ થાય છે. જપ્ત કરાયેલી મિલકતોની કુલ કિંમત 3,084 કરોડ હોવાનું જાણવા મળ્યું છે.
તપાસમાં ભંડોળના ગેરઉપયોગનો ખુલાસો
ED ની તપાસમાં રિલાયન્સ હોમ ફાઇનાન્સ (RHFL) અને રિલાયન્સ કોમર્શિયલ ફાઇનાન્સ (RCFL) માં ભંડોળનો વ્યાપક ગેરઉપયોગ થયો હોવાનું જાણવા મળ્યું. 2017 થી 2019 દરમિયાન, યસ બેંકે RHFL માં 2,965 કરોડ અને RCFL માં 2,045 કરોડનું રોકાણ કર્યું હતું, પરંતુ ડિસેમ્બર 2019 સુધીમાં, આ ભંડોળ નોન-પર્ફોર્મિંગ એસેટ્સ (NPA) બની ગયા હતા.
RHFL ના 1,353 કરોડ અને RCFL ના 1,984 કરોડ બાકી રહ્યા છે. કુલ મળીને, યસ બેંકને 2,700 કરોડથી વધુનું નુકસાન થયું છે. ED ના જણાવ્યા મુજબ, આ ભંડોળ રિલાયન્સ ગ્રુપની અન્ય કંપનીઓમાં વાળવામાં આવ્યું હતું. લોન મંજૂરી પ્રક્રિયામાં પણ અસંખ્ય ગેરરીતિઓ જોવા મળી હતી, જેમાં કેટલીક લોન એક જ દિવસે લાગુ કરવામાં આવી હતી, મંજૂર કરવામાં આવી હતી અને વિતરિત કરવામાં આવી હતી. ફિલ્ડ ચેક અને મીટિંગ્સ છોડી દેવામાં આવી હતી, અને દસ્તાવેજો ખાલી અથવા તારીખ વગરના મળી આવ્યા હતા.
ED એ આને “ઇરાદાપૂર્વક નિયંત્રણ નિષ્ફળતા” તરીકે વર્ણવ્યું છે. PMLA ની કલમ 5(1) હેઠળ તપાસ ચાલી રહી છે, અને 31 ઓક્ટોબર, 2025 ના રોજ જપ્તીના આદેશો જારી કરવામાં આવ્યા હતા.
3 પ્રશ્નો અને જવાબોમાં સમગ્ર ભંડોળ ડાયવર્ઝન કેસ:
પ્રશ્ન 1: ED એ અનિલ અંબાણી સામે શા માટે કાર્યવાહી કરી?
જવાબ: આ કેસ 2017 અને 2019 દરમિયાન અનિલ અંબાણી સાથે જોડાયેલી રિલાયન્સ ગ્રુપ કંપનીઓને યસ બેંક દ્વારા આપવામાં આવેલી આશરે 3,000 કરોડની લોન સાથે સંબંધિત છે.
ED ની પ્રારંભિક તપાસમાં બહાર આવ્યું છે કે આ લોન કથિત રીતે શેલ કંપનીઓ અને અન્ય ગ્રુપ એન્ટિટીઝમાં ડાયવર્ટ કરવામાં આવી હતી. તપાસમાં એ પણ બહાર આવ્યું છે કે યસ બેંકના વરિષ્ઠ અધિકારીઓને લાંચ આપવામાં આવી હોઈ શકે છે.
પ્રશ્ન 2: ED ની તપાસમાં બીજું શું બહાર આવ્યું?
જવાબ: ED કહે છે કે આ બેંકો, શેરધારકો, રોકાણકારો અને અન્ય જાહેર સંસ્થાઓને ખોટી માહિતી આપીને ભંડોળને હેરાફેરી કરવાની “સુવ્યવસ્થિત અને સુવ્યવસ્થિત” યોજના હતી. તપાસમાં ઘણી ગેરરીતિઓ બહાર આવી છે, જેમાં શામેલ છે:
નબળી અથવા કોઈ ચકાસણી વિનાની કંપનીઓને લોન.
બહુવિધ કંપનીઓ માટે સમાન ડિરેક્ટર અને સરનામાંનો ઉપયોગ.
જરૂરી લોન દસ્તાવેજોનો અભાવ.
શેલ કંપનીઓમાં નાણાં ટ્રાન્સફર.
જૂની લોન ચૂકવવા માટે નવી લોન આપવાની પ્રથા (લોન એવરગ્રીનિંગ).
પ્રશ્ન 3: આ કેસમાં CBI ની ભૂમિકા શું છે?
જવાબ: CBI એ બે કેસમાં FIR દાખલ કરી હતી. આ કેસ યસ બેંક દ્વારા રિલાયન્સ હોમ ફાઇનાન્સ લિમિટેડ અને રિલાયન્સ કોમર્શિયલ ફાઇનાન્સ લિમિટેડને આપવામાં આવેલી બે અલગ અલગ લોન સાથે સંબંધિત છે. બંને કિસ્સાઓમાં, CBI એ યસ બેંકના ભૂતપૂર્વ CEO રાણા કપૂરનું નામ આપ્યું હતું.
આ પછી, એક અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે નેશનલ હાઉસિંગ બેંક, SEBI, નેશનલ ફાઇનાન્સિયલ રિપોર્ટિંગ ઓથોરિટી અને બેંક ઓફ બરોડા જેવી અન્ય એજન્સીઓ અને સંસ્થાઓએ પણ ED સાથે માહિતી શેર કરી હતી. ED હવે આ મામલાની તપાસ કરી રહી છે.
