કેન્દ્રનો દાવો: નવેમ્બરના પહેલા ત્રણ અઠવાડિયામાં DAP અને યુરિયાનો વપરાશ વધ્યો, કોમ્પલેક્સ યુરિયાનો વપરાશ ઘટ્યો
રવિ સિઝનની શરૂઆત સાથે દેશભરના ખેડૂતો તેમના ખેતરો તૈયાર કરવામાં વ્યસ્ત છે. સારી વાવણીની મોસમ માટે ખાતરોની પૂરતી ઉપલબ્ધતા મહત્વપૂર્ણ છે. નવેમ્બરને ખેતી માટે સૌથી મહત્વપૂર્ણ મહિનો માનવામાં આવે છે, કારણ કે આ સમય દરમિયાન ઘઉં, ચણા, સરસવ અને મસૂર જેવા મુખ્ય પાકોનું વાવેતર થાય છે. પરિણામે, દર વર્ષે ખાતરના વેચાણ અને ભંડાર અંગે પ્રશ્નો ઉભા થાય છે.
દરમિયાન, 1લી નવેમ્બરથી 21મી નવેમ્બર સુધીના તાજેતરના ખાતરના વેચાણના આંકડાઓએ આ વર્ષે પહેલા કરતા સારી પરિસ્થિતિ જાહેર કરી છે. વેચાણમાં વધારો થયો છે, પરંતુ ખેડૂતો તરફથી કેટલીક ફરિયાદો પણ સામે આવી છે, જે પરિસ્થિતિની વાસ્તવિકતા છતી કરે છે.
નવેમ્બરના પહેલા 21 દિવસમાં ખાતરના વેચાણમાં 6%નો વધારો થયો
સરકારી આંકડા અનુસાર, નવેમ્બરના પહેલા ત્રણ અઠવાડિયામાં કુલ ખાતરના વેચાણમાં ગયા વર્ષની સરખામણીમાં 6%નો વધારો થયો છે. આમાંથી, યુરિયા, જેની દર વર્ષે સૌથી વધુ માંગ હોય છે, તે સૌથી વધુ વેચાયું હતું.
યુરિયાના વેચાણમાં 12%નો વધારો
ડીએપી (ડાય-એમોનિયમ ફોસ્ફેટ)ના વેચાણમાં 7%નો વધારો
એમઓપી (મ્યુરિએટ ઓફ પોટાશ)નું વેચાણ સ્થિર રહ્યું, કોઈ નોંધપાત્ર ફેરફાર થયા વિના
જટિલ ખાતરના વેચાણમાં ૫%નો ઘટાડો
આ આંકડા દર્શાવે છે કે યુરિયા અને ડીએપી ખેડૂતોની જરૂરિયાતો અને પસંદગીઓ પર પ્રભુત્વ ધરાવે છે.
પહેલા અઠવાડિયામાં વેચાણ બમણું થયું, પછીના બે અઠવાડિયામાં કેમ ઘટ્યું?
નવેમ્બરના પહેલા અઠવાડિયામાં ખાતરનું વેચાણ અચાનક બમણું થયું, પરંતુ પછીના બે અઠવાડિયામાં 12% ઘટ્યું. ઘણા ખેડૂતો કહે છે કે તેમને સમયસર ખાતર મળ્યું ન હતું અથવા તે પૂરતા પ્રમાણમાં ઉપલબ્ધ નહોતું. આ જ કારણ છે કે શરૂઆતના વધારા પછી માંગ ધીમી પડી. આમ છતાં, સરકાર દાવો કરે છે કે ખાતરનો સ્ટોક સંપૂર્ણપણે પૂરતો છે અને કોઈ અછત નથી.
ડીએપીની ઉપલબ્ધતા મજબૂત
ખાતરની ઉપલબ્ધતા અંગેનો સરકારી અહેવાલ દર્શાવે છે કે ૨૧ નવેમ્બર સુધીમાં, ડીએપી(ડાયમોનિયમ ફોસ્ફેટ)ની ઉપલબ્ધતા 2.862 મિલિયન ટન હતી, જ્યારે આખા મહિના માટે અંદાજિત જરૂરિયાત 1.719 મિલિયન ટન છે. અહેવાલ મુજબ, ઓક્ટોબરની શરૂઆતમાં DAP સ્ટોક ઉપલબ્ધ હતો, જે ગયા વર્ષ કરતાં 7.84 મિલિયન ટન વધુ હતો. બજારમાં પૂરતો પુરવઠો જાળવી રાખીને આયાત પણ ચાલુ છે. આ સ્પષ્ટપણે દર્શાવે છે કે DAP ની કોઈ અછત નથી, પરંતુ કેટલાક રાજ્યોમાં ધીમી વિતરણને કારણે ખેડૂતો માટે સમસ્યાઓ ઊભી થઈ છે.
સ્ટોકની સ્થિતિ
1 નવેમ્બરના રોજ, ખાતર સ્ટોક સ્થિતિ નીચે મુજબ હતી
- યુરિયા: 50.54 લાખ ટન (ગયા વર્ષના 68.16 લાખ ટનથી નીચે)
- ડીએપી: 19.05 લાખ ટન (ગયા વર્ષના 7 લાખ ટન વધુ)
- MOP: 7.33 લાખ ટન (લગભગ સમાન)
- જટિલ: 36.21 લાખ ટન (ગયા વર્ષના 5 લાખ ટન વધુ)
આ સ્ટોક સ્પષ્ટપણે દર્શાવે છે કે યુરિયાનું દબાણ થોડું વધ્યું છે, જ્યારે અન્ય ખાતરોની ઉપલબ્ધતા સારી રહી છે.
ઘઉં અને રવિ પાકની વાવણીથી ખાતરની માંગમાં વધારો
હાલમાં દેશભરમાં ઘઉંનું વાવેતર ઝડપથી થઈ રહ્યું છે. 21 નવેમ્બર સુધીમાં, ઘઉંનું વાવેતર વિસ્તાર 128.37 લાખ હેક્ટર સુધી પહોંચ્યું, જે ગયા વર્ષની સરખામણીમાં 20 ટકાનો વધારો દર્શાવે છે. ખેડૂતો ઘઉં અને સરસવ જેવા પાક માટે સૌથી વધુ DAPનો ઉપયોગ કરે છે કારણ કે તેમાં ફોસ્ફરસનું પ્રમાણ વધુ હોય છે. DAPમાં ૪૬ ટકા ફોસ્ફરસ અને 18 ટકા નાઇટ્રોજન હોય છે, જ્યારે SSPમાં માત્ર 16 ટકા ફોસ્ફરસ હોય છે. આ કારણે DAPની લોકપ્રિયતા ઊંચી રહે છે.
ઘઉંના ભાવ પણ સ્થિર રહે છે, જેનાથી બજારમાં રાહત
કૃષિ અહેવાલો અનુસાર, ભારતભરના બજારોમાં ઘઉંનો સરેરાશ ભાવ પ્રતિ ક્વિન્ટલ રૂ. 2541 હતો, જે ગયા વર્ષની સરખામણીમાં 10 ટકાનો ઘટાડો દર્શાવે છે. આ મુખ્યત્વે ગયા સિઝનના સારા ઉત્પાદન અને બજારોમાં પૂરતા સ્ટોકને કારણે છે, જેના કારણે આ વર્ષે ઘઉંના ભાવ સ્થિર રહ્યા છે.
