યસ બેંક પછી RBL અને અમીરાત NBD વચ્ચે મોટી ડીલ, ભારતના બેંકિંગ ક્ષેત્રમાં હવે વિદેશી રોકાણનો ભરાવો
ભારતીય બેંકિંગ ક્ષેત્રમાં એક મોટો સોદો થયો છે. દુબઈ સ્થિત અમીરાત NBD બેંકે RBL બેંકમાં નિયંત્રણાત્મક હિસ્સો (50 ટકા કે તેથી વધુ) ખરીદવાની જાહેરાત કરી છે. આ $3 બિલિયનનો મોટો વ્યવહાર છે. ઉદ્યોગ નિષ્ણાતો માને છે કે આ ફક્ત શરૂઆત છે. આ સોદો ભારતના બેંકિંગ ક્ષેત્રમાં વિદેશી રોકાણનો પૂર લાવી શકે છે, અને આવા ઘણા વધુ સોદાઓ આવી શકે છે.
$3 બિલિયનનો સૌથી મોટો FDI સોદો
અમીરાત NBD એ શનિવારે એક સંયુક્ત નિવેદનમાં જાહેરાત કરી હતી કે તે RBL બેંકમાં 60% હિસ્સા માટે રૂ. 26,850 કરોડ (આશરે $3 બિલિયન)નું રોકાણ કરશે. આ વ્યવહાર માટે શેરધારક અને નિયમનકારી મંજૂરીઓની જરૂર છે. આ પછી, અમીરાત NBD બાકીના શેરધારકોને ફરજિયાત ઓપન ઓફર પણ કરશે. ભારતના બેંકિંગ ક્ષેત્રમાં આ અત્યાર સુધીનો સૌથી મોટો વિદેશી પ્રત્યક્ષ રોકાણ (FDI) છે.
વિદેશી રોકાણકારોનો રસ વધ્યો
છેલ્લા 30 દિવસમાં, વૈશ્વિક જૂથોએ ભારતીય બેંકોમાં બે મોટા રોકાણો કર્યા છે. 2 ઓક્ટોબરના રોજ, IHC સાથે સંકળાયેલા અબુ ધાબી સ્થિત રોકાણકાર એવેનિર ઇન્વેસ્ટમેન્ટે $1 બિલિયનમાં સમ્માન કેપિટલ (અગાઉ ઇન્ડિયાબુલ્સ કેપિટલ) માં 43.46% હિસ્સો ખરીદવા સંમતિ આપી હતી. સપ્ટેમ્બરની શરૂઆતમાં, જાપાનના સુમિટોમો મિત્સુઇ બેંકિંગ કોર્પ (SMBC) એ યસ બેંકમાં 20% હિસ્સો ખરીદવાનું પૂર્ણ કર્યું. વધુમાં, SMBC એ કાર્લાઇલ ગ્રુપ ઇન્ક. ની સંલગ્ન CA બાસ્ક ઇન્વેસ્ટમેન્ટ્સ દ્વારા યસ બેંકમાં 4.2% હિસ્સો ખરીદવા સંમતિ આપી છે. આ સોદો પૂર્ણ થયા પછી, યસ બેંકમાં SMBC નો કુલ હિસ્સો વધીને 24.2% થશે. MUFG, જે એક જાપાની કંપની પણ છે, એવેન્ડસ કેપિટલમાં નિયંત્રણાત્મક હિસ્સો ખરીદવા માટે વાટાઘાટો કરી રહી હોવાનું પણ કહેવાય છે.
અનેક વૈશ્વિક બ્રાન્ડ્સ ભારત છોડી ગઈ, હવે પાછા ફરવાનો સમય
છેલ્લા 15-20 વર્ષોમાં, ઘણી વૈશ્વિક નાણાકીય બ્રાન્ડ્સે ભારતમાં તેમના કામકાજ ઘટાડ્યા છે અથવા સંપૂર્ણપણે પાછી ખેંચી લીધી છે. આમાં ક્રેડિટ સુઇસ, ડોઇશ બેંક, આરબીએસ, સ્ટાન્ડર્ડ ચાર્ટર્ડ અને સિટી જેવા નામોનો સમાવેશ થાય છે. જોકે, ગજા કેપિટલના એમડી અને સીઈઓ ગોપાલ જૈન કહે છે કે વાતાવરણ સંપૂર્ણપણે બદલાઈ રહ્યું છે. તેમના મતે, વિશ્વભરના રોકાણકારોએ ભારતીય બેંકિંગ સિસ્ટમ પર પોતાનો દ્રષ્ટિકોણ બદલી નાખ્યો છે. તેઓ હવે તેમની શક્તિ દર્શાવી રહ્યા છે. ગોપાલ જૈન કહે છે, “જાહેર ક્ષેત્રની બેંકોની તુલનામાં ખાનગી બેંકો બજારહિસ્સો મેળવી રહી છે, જેના કારણે તેમને વધુ મૂડીની જરૂર છે. આ જ કારણ છે કે વ્યૂહાત્મક અને નાણાકીય રોકાણકારો ભારત તરફ આકર્ષાઈ રહ્યા છે.”
તેજીવાળા ભારતીય અર્થતંત્રનું આકર્ષણ
ઝડપથી વિકસતી ભારતીય અર્થવ્યવસ્થા વિદેશી રોકાણકારોને પણ તેમના દ્રષ્ટિકોણ બદલવા માટે મજબૂર કરી રહી છે. ખરેખર, બેંકિંગ સિસ્ટમનું ભવિષ્ય દેશના આર્થિક વિકાસની ગતિ પર નિર્ભર છે. IIFL કેપિટલના જોઈન્ટ સીઈઓ રાઘવ ગુપ્તા કહે છે, “ટકાઉ રોકાણો અને ઝડપી વિકાસ ઇચ્છતી વૈશ્વિક નાણાકીય સંસ્થાઓ ભારતના બેંકિંગ ક્ષેત્ર પર વધુને વધુ નજર રાખી રહી છે. ભારતની વસ્તીનો મોટો ભાગ બેંકિંગ સિસ્ટમથી વંચિત રહે છે. આને ધ્યાનમાં લેતા, બેંકિંગ ક્ષેત્ર પર સટ્ટો લગાવવો નફાકારક લાગે છે. વધુમાં, ઝડપથી વિકસતી અર્થવ્યવસ્થા અને સુવ્યવસ્થિત નાણાકીય સિસ્ટમના નિયમો પણ વિદેશી રોકાણકારોને આકર્ષી રહ્યા છે.”
5 વર્ષમાં નફો લગભગ બમણો થવાની ધારણા
આ જ કારણ છે કે આગામી દિવસોમાં ભારતના બેંકિંગ ક્ષેત્રમાં ઘણા વધુ સોદા થવાની ધારણા છે. વિદેશી રોકાણકારો કાં તો ભારતીય નાણાકીય સંસ્થાઓમાં હિસ્સો ખરીદશે, બ્રાન્ડ તરીકે ભાગીદારી કરશે અથવા ફિનટેક કંપનીઓ સાથે સહયોગ દ્વારા ભારતમાં રોકાણ કરશે. તાજેતરના UBS રિપોર્ટ સૂચવે છે કે ભારતના નાણાકીય સેવા ઉદ્યોગનો નફો નાણાકીય વર્ષ 2030 સુધીમાં 13 ટકાના ચક્રવૃદ્ધિ દરે વધીને 11.3 લાખ કરોડ સુધી પહોંચશે, જે નાણાકીય વર્ષ 2025 માં 6.1 લાખ કરોડ હતો.
