સેબીએ ચેતવણી આપી, રોકાણકારો ઓનલાઇન બોન્ડ પ્લેટફોર્મથી સાવધાન રહે
બોન્ડના પ્લેટફોર્મ પર આર્થિક વહેવારો કરતાં પહેલા ચકાસણી કરવા SEBIએ અપીલ કરી
અમદાવાદઃમાર્કેટ રેગ્યુલેટર સિક્યોરિટીઝ એન્ડ એક્સચેન્જ બોર્ડ ઓફ ઈન્ડિયા (SEBI) એ જાહેરમાં એક કડક ચેતવણી આપી છે કે તેઓ અનરજિસ્ટર્ડ ઓનલાઈન બોન્ડ પ્લેટફોર્મ પ્રોવાઈડર્સ (OBPPs) સાથે વ્યવહાર ન કરે. ફિનટેક કંપનીઓ અને સ્ટોક બ્રોકર્સ સહિત અનેક એન્ટિટીઝ OBPP જેવી સેવાઓ આપી રહી છે, જ્યારે રેગ્યુલેટરના નિયમો મુજબ તેમની નોંધણી ફરજિયાત છે. તેમાંથી કેટલાક નોંધણી વિના જ ચાલી રહ્યા છે. આ પ્રકારના અનરજિસ્ટર્ડ પ્લેટફોર્મ રેગ્યુલેટરી ફ્રેમવર્કની બહાર કામ કરે છે, જેના કારણે રોકાણકાર સુરક્ષાનો અભાવ છે.
SEBIના જણાવ્યા મુજબ કેટલાક બોન્ડ પ્લેટફોર્મ્સ તેની સરક્યુલર નંબર SEBI /HO/ DDHS/ DDHS-RACPOD1/P/CIR/2022/154 (14 નવેમ્બર 2022)ના નિયમોનો ભંગ કરીને ચલાવવામાં આવી રહ્યા છે. આ પરિપત્રમાં સેબીના નિયમોનું ઉલ્લંઘન કરી રહેલા બોન્ડ પ્લેટફોર્મની વિગતો જાહેર કરી છે. તમામ OBPP માટે માન્ય સ્ટોક એક્સચેન્જમાંથી રજિસ્ટ્રેશન મેળવવું જરૂરી છે. SEBIએ જણાવ્યું છે કે આવા અનરજિસ્ટર્ડ પ્લેટફોર્મ્સ પાસે કોઈ રેગ્યુલેટરી અથવા સુપરવિઝનમાંથી છટકી જઈને ઊભા કરી દેવામાં આવેલા છે.
આ પ્લેટફોર્મ સત્તાવાર રોકાણકાર સુરક્ષા અથવા ફરિયાદ નિવારણ પદ્ધતિ પણ પૂરું પાડતા નથી. તેથી રોકાણકારોને ઠગાઈ કરે છે. તેઓ બોન્ડના પ્રોડક્ટ્સનું મિસ-સેલિંગ કરે છે. તેમ જ વિવાદ થાય ત્યારે જવાબદારી લેતા નથી. તેથી રોકાણકારોના રોકાણ સામે ગંભીર જોખમો ઊભા થાય છે.
સેબીનું કહેવું છે કે આ પ્રકારના પ્લેટફોર્મની ગતિવિધિઓ કંપની અધિનિયમ, 2013, SEBI અધિનિયમ, 1992 તથા તેના હેઠળ બનાવાયેલા વિવિધ નિયમોનું ઉલ્લંઘન કરતા હોવાની શક્યતા રહેલી છે. ખરેખર, SEBIએ અગાઉ 18 નવેમ્બર 2024ના રોજ કેટલાક એવા પ્લેટફોર્મ્સ વિરુદ્ધ ઇન્ટરિમ ઓર્ડર પણ બહાર પાડ્યો હતો. આ જોખમોને ધ્યાનમાં રાખીને, SEBIએ તમામ રોકાણકારોને સાવચેતી રાખવાની ચેતવણી આપી છે. તેમ જ આ પ્રકારના કોઈપણ ઓનલાઇન બોન્ડ પ્લેટફોર્મ પર ટ્રાન્ઝેક્શન ન કરવા વિનંતી કરી છે. બોન્ડ પ્લેટફોર્મ પર આર્થિક વહેવાર કરતાં પહેલા તેમની પાસે સેબીએ માન્ય કરેલું રજિસ્ટ્રેશન છે કે નહિ તેની ચકાસણી કે ખરાઈ કરી લેવી જરૂરી છે. કોઈપણ ટ્રાન્ઝેક્શન કરતાં પહેલાં રોકાણકારોએ OBPPની રજિસ્ટ્રેશન સ્થિતિ ચકાસી લેવી જોઈએ તેમ કરવાથી તેઓ માત્ર SEBI-રજિસ્ટર્ડ અને નિયમોના પાલન કરતી એન્ટિટીઝ સાથે જ વ્યવહાર કરશે. આ પગલું રોકાણકારોના નાણાકીય હિતોની રક્ષા માટે અત્યંત મહત્વપૂર્ણ છે.
રોકાણકારોની સુવિધા માટે, SEBI અને અગ્રણી સ્ટોક એક્સચેન્જો તેમની અધિકૃત વેબસાઇટ પર રજિસ્ટર્ડ OBPPની અપડેટ યાદી મૂકેલી જ છે. રજિસ્ટ્રેશન સ્થિતિ SEBI વેબસાઇટ, NSEની વેબસાઇટ તથા BSE વેબસાઇટ પર જઈને ચકાસી શકાય છે. SEBIએ વધુમાં બધા માર્કેટ પ્લેયર્સને વિનંતી કરી છે કે તેઓ કોઈપણ એવી સેવા શરૂ કરતા પહેલાં લાગુ પડતા નિયમોનું કડક પાલન કરવાનું ધ્યાન રાખે તે જરૂરી છે. તેમના પ્લેટફોર્મ OBPPની વ્યાખ્યામાં આવતા હોવા જરૂરી છે. સેબીના નિયમોનું ઉલ્લંઘન કરનારાઓ વિરુદ્ધ કાર્યવાહી થઈ શકે છે.
ભારતમાં ડિજિટલ બોન્ડ ટ્રેડિંગ ઝડપથી લોકપ્રિય બની રહ્યું છે, ત્યારે SEBIની આ સલાહ રોકાણકારોને રેગ્યુલેટરી પાલન અને ડ્યુ ડીલીજન્સના મહત્વની યાદ અપાવે છે. આ ચેતવણી ભારતના વિકસતા ડેટ માર્કેટમાં વિશ્વસનીયતા માટે પણ અત્યંત જરૂરી છે.
માર્કેટ રેગ્યુલેટર સિક્યોરિટીઝ એન્ડ એક્સચેન્જ બોર્ડ ઓફ ઈન્ડિયા (SEBI) એ જાહેરમાં એક કડક ચેતવણી આપી છે કે તેઓ અનરજિસ્ટર્ડ ઓનલાઈન બોન્ડ પ્લેટફોર્મ પ્રોવાઈડર્સ (OBPPs) સાથે વ્યવહાર ન કરે સેબીની આ ચેતવણીની અવગણના કરનારને કેવી સમસ્યાઓનો સામનો કરવો પડે છે તેની વિગતો આપવા વિનંતી છે. તેને લગતા કોઈ કિસ્સાઓ બન્યા હોય અને સેબીએ પગલાં લીધા હોય તો તેની પણ વિગતો આપવા વિનંતી છે.
SEBIની ચેતવણી અવગણશો તો તકલીફ પડી શકે
અનરજિસ્ટર્ડ OBPP (Online Bond Platform Providers) પર ટ્રાન્ઝેક્શન થવાથી એ પ્લેટફોર્મ SEBIની નિગરાની હેઠળ ન હોવાથી રોકાણકારના નાણાંની સલામતી સામે સવાલ ઊભો થાય છે. આ પ્રકારના પ્લેટફોર્મ્સ પર કોઈ ફોર્મલ ફરિયાદ નિવારણની વ્યવસ્થા હોતી જ નથી. તેથી રોકાણકારો ફરિયાદ અને તેમને થયેલા ખોટી રીતના નુકસાનની વાત સાંભળવા કોઈ તૈયાર જ થતું નથી. SEBI કહે છે કે આ પ્લેટફોર્મ્સની પ્રવૃત્તિ “Companies Act, 2013” અને “SEBI Act, 1992” જેવા કાયદાકીય નિર્દેશોનું પાલન ન કરે તેવી સંભાવના છે. તેથી તેમની પાત્રતા સામે સવાલ થાય છે. તેમ જ તેમની વિશ્વસનીયતા શંકાસ્પદ(Trust Risk) રહે છે. બીજું આ પ્રકારના પ્લેટફોર્મ રેગ્યુલેટ ન થતાં હોવાથી રોકાણકારો સુધી પૂરી માહિતી પહોંચાડવામાં આવતી જ નથી. તેમ જ હિડન ચાર્જ-છુપા ખર્ચ અને ફીનો બોજો આવી જાય છે.
આ પ્લેટફોર્મ પર કોઈ ગરબડ થાય તો તેની સામે કાયદેસરની ફરિયાદ કરવાની વ્યવસ્થાનો અભાવ જોવા મળે છે. કોઈ ટ્રાન્ઝેક્શનમાં ગડબડ થાય કે પછી પ્રોડક્ટ્સનું મિસ-સેલિંગ થાય, પ્લેટફોર્મનો ઉપયોગ કરનારાઓ સાથે છેતરપિંડી થાય, તેમને ખોટા વાયદાઓ કરીને ફસાવવામાં આવે તો તેમાં રોકાણ કરનારાઓ પાસે SEBI-અધિકૃત પ્લેટફોર્મની માફક ફરિયાદ કરીને નિરાકરણ લાવવાનો વિકલ્પ રહેતો જ નથી.
ગેરમાર્ગે દોરતી જાહેરાત-Misleading Advertise
SEBIની ચેતવણી આપી છે કે misleading ads-ભ્રામક પ્રચાર કરીને આ પ્લેટફોર્મ બોન્ડમાં રોકાણ કરનારાઓને ગેરમાર્ગે દોરી શકે છે. તેમ જ કેટલીક જાહેરાત ખૂબ જ ગેરવાજબી ગેરેન્ટીવાળા રિટર્ન આપવાનો વાયદો કરે છે. હા, સેબી આ પ્લેટફોર્મ સામે કાયદેસરના પગલાં લઈ શકે છે, પરંતુ રોકાણકારોની મૂડી પર તેની વિપરીત અસર પડી શકે છે. નાણાં પરત મળે તો પણ તેમાં અસાધારણ વિલંબ થઈ શકે છે. તેમ જ તેમની સાથેનો વિવાદ ઉકેલવાની પ્રક્રિયા મુશ્કેલ બની શકે છે.
